پرسش :

مقصود از رواياتي که مي گويند کودک تا 7 سال سرور و آقا است چيست؟

پاسخ :
رسول خدا فرمود:
الولد سيدٌ سبع سنين و عبدٌ سبع سنين و وزيرٌ سبع سنين(1).
کودک تا 7 سال سرور، تا 7 سال بنده، و تا 7 سال وزير است.
هفت سال اول زندگي کودک، سال هاي شکل گيري شخصيت او است؛ بدين سبب بايد سروري کند؛ اما معناي سروري و سيادت، اين نيست که براي انجام هر کاري آزادي مطلق داشته باشد. با توجه به نارسايي درک و ناتواني جسم کودک در 7 سال اول، در زمينه هاي گوناگون بايد توجه بيشتري به او شود:
1. توجه بيشتر به خواسته ها و نيازها: به نيازهاي کودک در 2 ماه اول زندگي به طور مطلق توجه کنيد. از ماه سوم به بعد( با توجه به از بين رفتن کوليک(2) و کاسته شدن از ناراحتي هاي جسمي) در برابر گريه هايش با تأمل برخورد کنيد؛ زيرا با توجه به تجربه خوشايند 2 ماه اول زندگي، ممکن است گريه هايش براي جلب توجه باشد( در 2 ماه اول زندگي، هرگاه گريه مي کرد، او را بغل مي کرديد. اکنون نيز به اميد همان توجه، گريه مي کند که اگر به طور مطلق به گريه هايش توجه کنيد، ممکن است لوس شود و مشکلاتي را برايتان فراهم آورد).
تا پايان يکسالگي که دوران دلبستگي کودک است، توجه فراواني به او داشته باشيد؛ اما از آن پس متوجه وابستگي او باشيد. در مقابل خواسته هاي منطقي کودک پاسخ مثبت دهيد؛ اما در برابر خواسته هاي غير منطقي او از اصل خاموشي( ر.ک: ص 84-86) استفاده کنيد.
2. توجه بيشتر به آزادي: فرزند شما در دوران سيادت، بسيار کنجکاو است؛ بنابراين، لازم است براي ارضاي کنجکاوي اش، آزادي بيشتري به او بدهيد؛ اما متوجه خطرها باشيد.
چينش درست وسايل زندگي و در دسترس نبودن وسايل خطرساز، از ميزان خطرها مي کاهد.
3. توجه بيشتر به محبت و عطوفت: کودک در 7 سال اول زندگي به محبت و عطوفت فراوان تري نياز دارد؛ ولي بايد از زياده روي در محبت بپرهيزيد تا از لوس شدن او( ر.ک: ص 143) جلوگيري کنيد.
4. توجه بسيار به بازي: بازي والدين و همسالان با کودک و در اختيار قرار دادن اسباب بازي هاي مناسب، در رشد عاطفي او بسيار مؤثر است.
امام صادق(ع) فرمود:
الغلام يلعب سبع سنين(3)
کودک تا 7 سال بازي مي کند.
از رسول خدا نيز نقل شده است که فرمود:
دع ابنک يلعب سبع سنين(4)
فرزندت را رها کن تا 7 سال بازي کند.
هشدار!
هفت سال اول زندگي کودک بايد با شادابي کامل بگذرد؛ بنابراين، او را تحت فشار آموزش هاي رسمي قرار ندهيد. آموزش هاي غير رسمي به ويژه در قالب بازي، شعر، سرود، معما، جدول سازي و... اشکالي ندارد.
امام علي(ع) مي فرمايد:
ولدک ريحانتک سبعاً(5)
فرزند تو تا 7 سال گل لطيف است.
آثار سيادت کودک
سيادت کودک در 7 سال اول زندگي، آثار مثبتي را بر او خواهد داشت:
1. شکوفايي استعدادهاي نهفته؛ 2. اعتماد کودک به والدين؛ 3. اعتبار والدين براي دوره هاي بعد؛ 4. آرامش روحي- رواني کودک در دوران بعد؛ 5. ايجاد اعتماد به نفس.
پی نوشتها:
1. طبرسي، مکارم الاخلاق، ص 222.
2. colic: دل پيچه اي است که حدود دو هفتگي تا سه ماهگي، سبب گريه شديد نوزاد مي شود.
3.کليني، کافي، ج6، ص 47.
4. حر عاملي، وسائل الشيعه، ج5، ص 125.
5. ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج20، ص 343.
منبع: کتاب نسیم مهر(2)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)/1388